 FAKE NEWS

Hoe bescherm je je tegen nepnieuws?

woensdag 22 februari 2023

Bekijk hieronder de fotoreportage van de avond gemaakt door Rogier Bos - rogierbos.com

WAAR GING HET OVER?

Fake news

Woensdag 22 februari j.l. stond de Themater-bijeenkomst in het teken van fake news; nepnieuws. Al bij de eerste spreker werd duidelijk dat het begrip nepnieuws niet zo passend is en dat beter over mis- en desinformatie kan worden gesproken. Soms wordt -zonder dat de boodschapper het weet – verkeerde informatie gegeven (misinfo), maar soms is de boodschapper zich zeer bewust van het feit dat hij of zij de zaak bewust anders (desinfo) voorspiegelt. Trump en Poetin zijn goede voorbeelden van die bewuste liegers om eigen bestwil. Helaas levert hen dat niet – zoals Pinokkio – de beeltenis van deze bijeenkomst, gelijk een snel groeiende neus op.

Nepnieuws, mis/desinformatie, is niet een verschijnsel van de laatste jaren. Rens Vliegenthart verwees naar president Roosevelt die al wat met foto’s rommelde maar ook al veel eerder werd er welig op los gejokt en werd regelmatig informatie fors verdraaid. Aan de lynchpartij van de gebroeders de Witt (1672) die tot hun dood leidde, lag al een forse nepnieuws campagne ten grondslag. Wekenlang werd middels pamfletten al gesuggereerd dat deze broers medeschuldig waren aan het feit dat Nederland in het rampjaar door verschillende omringende landen werd overlopen.

De ruim 200 aanwezigen waren getuige van een bijeenkomst die zeker afweek van een gemiddelde Thematerbijeenkomst. Ook dit keer waren er inleidingen van wetenschappers – Rens Vliegenthart en Toni van der Meer en van Patricia van Rijswijk, werkzaam bij Beeld en Geluid in Hilversum, die vooral  aan de hand van voorbeelden probeerde duidelijk te maken wat fake news nu betekent; hoe je het herkent en wat je er  zelf tegen kunt doen.

Bijzonder was dat bij deze avond – waarschijnlijk ingezet door onze moderator Frenk van der Linden – aanwezigen in de zaal zo intensief meededen dat inleiders soms niet eens niet meer hun hele verhaal met de zaal konden delen. Soms was dat misschien wat vervelend maar het betekende wel dat de aanwezigen zich geen moment verveelden en iedereen op het puntje van zijn stoel zat. Ieder woord van een inleider kon weer reacties uit de zaal geven. Zo leidde een plaatje met een tweet van Baudet ten tijde van de coronacrisis tot een spannend debat. Was datgene wat Baudet tweette wel echt fake news. De inleider wilde niet te veel op de inhoud van de tweet ingaan - dat was niet waar het hem omging in dit geval - maar dat vonden de vragensteller en ook Frenk de moderator te gemakkelijk. Spanning volop. En daarmee werd gelijk duidelijk dat het onderscheiden van fake en echt nieuws soms niet zo eenvoudig is. Ten slotte dachten mensen eeuwenlang dat de aarde plat was, totdat Virgilius en vast ook anderen overtuigd raakten dat het een bol moest zijn.

Ook Vincent Bijlo - de ‘pauze-artiest - ging in op deze platte aarde (hij dacht als kind ook dat de aarde wel plat moest zijn) en wist daarmee perfect aan te sluiten bij het thema van de avond. Op zijn bekende wijze kon hij humor en (gespeelde) boosheid combineren.

Iets na tien uur - twee en een half uur na de start – sloten Frenk en Alida de avond en kon onder het genot van een drankje nog eens stevig worden nagepraat. Eigenlijk had iedereen wel een mening over nepnieuws en daarmee werd ook de kracht van de avond duidelijk: het is een thema dat actueel is en iedereen raakt. Sociale media hebben immers de mogelijkheden voor snelle verspreiding van nepnieuws enorm vergroot.

De aanwezigen zullen na deze avond vast weer wat kritischer zijn geworden en zich soms nog eerder afvragen: klopt die informatie wel? Welk belang heeft de zender? Hoe is het nieuws tot stand gekomen?